ak przystało na miesiąc luty, zima nie ustępuje jeszcze pola wiośnie. Trzeba przyznać, że choć w tym roku była ona wyjątkowo łagodna, to i tak większość z nas marzy już o soczystej majowej zieleni, lub choćby o zielonym pluszu, który pojawia się już w kwietniu na nadwiślańskich zaroślach. W świecie roślin są oczywiście takie, które zachowują swój zielony kolor również zimą. Wszyscy zapewne pomyślimy o drzewach iglastych czy niektórych paprociach. Do tych gatunków zaliczyć również należy skrzyp zimowy (Equisetum hyemale L.).

 
fot. Aleksandra Snopek 

Skrzypy są starym roślinami. Pojawiły się na ziemi już w dewonie i osiągały wówczas bardzo imponujące rozmiary. Największe, kalamity dorastały do wysokości 30 m i grubości 1 m. Obecnie w Polsce występuje 9 gatunków zasiedlających różnorodne środowiska. Największy w rodzimej florze, to skrzyp olbrzymi osiągający wysokość do 2 m.
Skrzyp zimowy, jak wszystkie skrzypy, charakteryzuje się rozczłonkowaną budową pędów, które między dzielącymi je węzłami wypełnione są powietrzem. Część pędów pełni funkcje wegetatywne, a część zarodnionośne. U skrzypu zimowego nie różnią się one od siebie wyglądem, są ciemno zielone, bardzo szorstkie i proste. Zarodniki pojawiają się na kłosie zarodnionośnym usytuowanym na szczycie pędu. Ważną rolę odgrywa kłącze, które za pomocą podziemnych rozłogów i specjalnych, bogatych w skrobię bulwek, umożliwia rozmnażanie wegetatywne. 

 
fot. Małgorzata Sosik 

Skrzyp zimowy występuje niezbyt powszechnie w rozproszonych siedliskach na terenie całego kraju. Na terenie Kazimierskiego Parku Krajobrazowego spotykamy go w wielu wąwozach, porośniętych przez typowy dla tego terenu las liściasty, zwany grądem. Wybiera miejsca wilgotne, tworząc czasem rozległe łany.
Skrzypy zawdzięczają swoją nazwę dużej ilości krzemionki, dzięki której skrzypią przy zgniataniu w ręku. I to właśnie krzemionka nadaje skrzypom właściwości lecznicze, które wykorzystywane były od dawna w medycynie ludowej. Szczególne miejsce ma tu skrzyp polny. 

 
fot. Marzena Puzio 

Skrzypy zostały oficjalnie uznane przez farmaceutów za wartościowe rośliny lecznicze. Są bogate w  związki mineralne, szczególnie krzem i wapń. Duża zawartość łatwo absorbowanego krzemu w skrzypie wyjaśnia jego znaczenie w tradycyjnym leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów i schorzeń tkanki łącznej. Skrzypy pomagają w leczeniu chorób wrzodowych i przyspieszają proces gojenia ran, a także zwiększonej absorpcji wapnia przez nasz organizm.
Z dobroczynnych właściwości niepozornego skrzypu chętnie korzysta kosmetologia. Wyciągi z tej rośliny znaleźć można w składzie wielu leczniczych szamponów i odżywek. Nie brak na rynku również preparatów w formie wygodnych do przyjmowania tabletek ze skrzypem, mających za zadanie poprawiać stan skóry, włosów i paznokci.
 
Małgorzata Sosik
 
Więcej informacji na temat miejscowej flory znajdziecie w naszym terenowym przewodniku po Kazimierskim Parku Krajobrazowym, który jest do dostania w sklepiku oddziału Muzeum Przyrodnicze (Kazimierz Dolny, ul. Puławska 54).